Ja: „Nie dam rady!”. Mój mózg: „dam radę”?

Ja: „Nie dam rady!”. Mój mózg: „dam radę”?

Jeśli mój mózg nie zna słowa NIE, to czy mówiąc „nie dasz rady” podświadomie mówisz „dasz radę”? Czy nasza podświadomość nie rozumie zaprzeczeń?  Czy jeśli mówię” nie piję” to podświadomie mowię „piję”? Czy jeśli mówię „nie jestem tego warta” to tak naprawdę mówię „jestem tego warta”? To nie jest takie proste…

Jednakowoż postaram się to uprościć, trzymając się nadal tego co mówi nauka. Przetwarzanie negowania w porównaniu do analogicznego procesu twierdzeń pozytywnych trwa dłużej ale trwa. Myśli i twierdzenia pozytywne są przetwarzane szybciej. Warto pamiętać, że na przykład przeczenia inicjujące nowe kategorie znaczeniowe są łatwiej przyswajalne np. nieprzyjemny  –  nie podoba mi się.

Co jeśli się uprzemy i uznamy, że przestaniemy na zawsze negować cokolwiek?

Przecież gdy powiem Ci: nie myśl o żyrafie, natychmiast zaczniesz o niej myśleć więc wychodzi na to, że mózg ignoruje słowo „nie”. Poznaj zatem panów Wegnera, Tołstoja, niedźwiedzia, żyrafę, efekt ironicznego odbicia i efekt tłumienia myśli. W latach 80 – tych na Uniwersytecie Harvarda pewien  psycholog społeczny i profesor Daniel Wegner przeprowadził eksperyment. Zainspirowała go anegdota opowiedziana przez Lwa Tołstoja o białym niedźwiedziu. Młody Lew Tołstoj musiał przejść test, aby wejść do kręgu przyjaciół swojego starszego brata. Powiedzieli mu, że musi siedzieć w kącie i nie może się stamtąd ruszyć, dopóki nie przestanie myśleć o białym niedźwiedziu. Siedział baaardzo długo.

Spróbuj narzucić zadanie nie myślenia o niedźwiedziu polarnym, a zobaczysz cholerne zwierzę co minutę.

– Lew Tołstoj-

W pierwszym etapie eksperymentu uczestników poinformowano, że w ciągu następnych pięciu minut wolno im myśleć o czymkolwiek.

Mieli tylko jedno ograniczenie: nie myśleć o białym niedźwiedziu. Jeśli tylko biały niedźwiedź pojawił się w ich myślach, mieli dać sygnał dzwonkiem (nawet gdy starali się o tym nie myśleć). Uczestnicy wielokrotnie dzwonili w odstępach krótszych niż jedna minuta. Im bardziej starali się nie myśleć o białym niedźwiedziu, wracał z większą intensywnością, w ich wyobraźni.

W drugiej fazie uczestników poproszono o napisanie swoich myśli przed pójściem spać. Część grupy została poinstruowana, aby napisać wszystkie myśli, z wyjątkiem tych, które dotyczyły konkretnej osoby, która im się podobała lub była przyjemna w odbiorze. Otrzymali dokładne instrukcje, aby tłumić myśli o tej osobie.

Drugą część uczestników poproszono o wpisanie tej osoby na kartkach, a także napisanie inicjałów. Następnie przeanalizowano sny badanych.

W eksperymencie wzięło udział 295 osób. Uczestnikom, którym nakazano nie myśleć o danej osobie marzyli o niej prawie dwukrotnie więcej niż te, które swobodnie mogły o niej myśleć. Wyniki eksperymentu pokazały, że tłumienie myślia raczej próby bezpośredniego tłumienia myśli – przynosi efekt przeciwny do zamierzonego. Myśli wciąż powracają do naszego umysłu, świadomie, ale także poprzez sny. Następuje tzw. odbicie tłumionej myśli lub pamięci. Wyniki eksperymentu i mityczny biały niedźwiedź obecnie pomagają skutecznie radzić sobie z natrętnymi myślami o dowolnej naturze.

Pomaga w tym nie negowanie a zastępowanie jednej myśli inną.

Kiedy pojawiają się powtarzające się myśli, nie należy ich tłumić. Gdy będzie Cię nachodzić powtarzająca się myśl, zastąp ją, na przykład, białym niedźwiedziem albo moją ukochaną żyrafą.

Jak tę wiedzę wykorzystać w życiu codziennym?

Przykładem ironicznego odbicia i nieskutecznych prób tłumienia myśli jest np. nie myślenie o jedzeniu (dieta cud), lub paleniu gdy rzucamy palenie. Zastanów się co zazwyczaj się dzieje? Twój umysł wypełnia się myślami o jedzeniu /papierosach, co w efekcie często prowadzi do Cię do lodówki lub paczki papierosów. Pytanie czy chcesz być radosna czy nie chcesz zbyć smutna co odpowiesz mając już wiedzę o ironicznym odbiciu? Skoncentrujesz się na wywoływaniu pożądanego stanu, a nie na tłumieniu stanu niepożądanego. Unikniesz  prób kontrolowania nastroju poprzez stwierdzenie: „Nie chcę być smutna”.

Staniesz się radosna/y gdy przestaniesz podejmować próby nie bycia smutna/y

Gdy chcesz wywrzeć na kimś dobre wrażenie skieruj uwagę w stronę pożądanego zachowania i jednocześnie kontroluj/ obserwuj umysł (myśli automatyczne).

Chcąc zaprezentować siebie w pozytywny sposób, natychmiast pojawią się myśli dotyczące cech, które są znacznie mniej wartościowe. Jeśli więc masz wykazać się np. skromnością podczas autoprezentacji kontroluj przeciwne zachowania związane np. z przechwalaniem się. Badania pokazały, że chęć pokazania się innym z jakiejkolwiek strony ma ironiczny efekt we wzrastającej dostępności przeciwnych samoocen. Mając tę świadomość zastąp je innymi, lepszymi

To jak to jest mózg rozumie słowo NIE czy nie? Nie dość, że rozumie to jeszcze potrzebuje na to dużo więcej energii i czasu na jego przetworzenie.

Pamiętaj nie myśl o żyrafie, gdy jest Ci smutno 😉

Uściski Agata


*Opracowanie na ten temat – Wason, Peter Cathcart and Johnson-Laird, Philip N (1972) Psychology of Reasoning: Structure and Content, Harvard University Press, Cambridge, Mass.

Ironic Processes of Mental Control Daniel M. Wagner, Psychological Review 1994, vo. 101, No. , 34-52

Paradoxical effects of thought suppression Daniel M. Wagner, David J.Schneider, Samuel R.Carter III and Teri L.White

Don’t Talk About Pink Elephants! : Speakers’ Control Over Leaking Private Information During Language Production Liane Wardlow Lane, Michelle Groisman, and Victor S. Ferreira; Psychol Sci. 2006 April; 17(4): 273–277.

Thought Suppresion Richard M. Wenzlaff, Daniel M.Wagner, Annu. Rev. Psychol. 2000,

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Skip to content